با سلام ، دوستان يكي از پرندگان كه اطلاع زيادي از آن نداريم و متاسفانه نسل آن رو به انقراض مي رود پرنده ايست بنام
هما كه بدلايل مختلف جا داره بيشتر باهاش آشنا بشيم .
هما
نام انگلیسی:lammergeier
نام علمی :gypaetus babatus
یکی از بزرگترین پرندگان ایران است .بر خلاف باور های عامیانه،هما لاشه خوار است ،که معمولا از مغز استخوان لاشه تغذیه می کند. بدن تیره و سینهای نارنجی دارد . بال های بلند و زاویه دارند، دم بلند و در انتها لوزی شکل است .پر های سیاه سبیل مانندی از دو طرف منقار آن آویزان هستند. این پرنده لاکپشت را از ارتفاع زیادی به زمین می اندازد تا بشکند و گوشت آن را بخورد . برای تولید مثل لانه سازی را از دی در صخرههای بلند آغاز می کند . 1تا2 تخم می گذارد.زمان تفریح تخم ها 55 تا 60 روز است و جوجه ها پس از 15 هفته قادر به پرواز می باشند . هما را میتوان در اتفاعات شمالی تهران دید
احتمال بر اين بود که سايه هما براي هميشه از سر منطقه حفاظت شده دنا کم شده اما محيط بانان در گشتهاي خود يک جفت از اين پرنده نادر را در ارتفاعات بالاي منطقه مشاهده کردند.
هما لاشخوري است که بيشتر به يک شاهين عظيم شباهت دارد. طرح مشخص بدن در حال پرواز، اين پرنده را از ساير لاشخورها متمايز کرده است. بالهاي هما دراز، کمعرض و زاويهدار است و دمي بلند، لوزي شکل و تيره رنگ دارد. سطح پشتي، بال ها و دم آن سياه مايل به خاکستري و سرش به طور کلي نخودي رنگ است. اطراف چشم و ناحيه پشت منقارش سياه رنگ است که به يک دسته موي سياه ريش مانند در زير منقار منتهي ميشود. سطح شکمي نارنجي مايل به زرد و ناحيه سينه به طور واضح نارنجي رنگ است که با بالهاي تيره تضاد خاصي را نشان ميدهد. گونه نابالغ اين پرنده، سروگردني تيره دارد. اين پرنده از لاشخورهاي ديگر فعالتر و معمولا تکزي است.
طول بالهاي گشوده هما در برخي موارد به 270 سانتيمتر ميرسد وزن آن نيز به 5 تا 7 کيلوگرم مي رسد و طول بدن آن حدوداً 120 تا 125 سانتيمتر است. از بن منقار اين پرنده دسته اي پر به صورت ريش روئيده است که به همين علت ، به هما کرکس ريش دار هم مي گويند.
هما در زمستان جفت گيري ميکند و تک همسر است. لانه هما که از خاشاک ، استخوان و پوست حيوانات ايجاد شده است ، يک و نيم تا 2 متر قطر و حدود 70 سانتيمر ارتفاع دارد که پرنده ماده يک يا دو تخم در آن ميگذارد و 55 الي 60 روز بر روي آنها ميخوابد. جوجهها که پرهاي سياهرنگي دارند ، 130 روز در لانه ميمانند و پس از آن اولين پرواز خود را تجربه ميکنند و 5 سال پس از آن به بلوغ رسيده ، آماده جفت گيري ميشوند .
اين پرنده ميتواند تا ارتفاع 4500 متري اوج بگيريد و علاوه بر لاشه جانوران به شکار پرندگان کوچک، مارمولکها و لاکپشتها نيز ميپردازد . هما براي خوردن جسد حيوانات روش جالبي دارد به اين ترتيب که لاشه حيوان را از ارتفاع زياد به پايين پرتاب ميکند و اين باعث ميشود لاشه و استخوانهاي حيوان تکه تکه شده و خوردن آنها آسانتر شود. هما بيشتر در کوهستانهاي مرتفع و دورافتاده زندگي ميکند و در غارهاي مشرف به پرتگاهها آشيانه ميسازد. از ديگر زيستگاههاي اين گونه زيستي، پارک ملي لار و بمو را ميتوان نام برد.
هما پرنده ی سعادت
هما در افسانه هاي ايران مثل ققنوس در اساطير مصر و يونان صاحب كرامت است.
هما را مرغ سعادت ميخوانند و در اساطير زرتشتي هم از آن با نام «سائنا» يا «سيمرغ» ياد شده است.
اينكه هما مرغي استخوانخوار است، باوري است كه از ديرباز در ايران رواج داشته و امروزه نيز رواج دارد.
سعدي در توصيف اين پرنده ميگويد: «هماي از همه مرغان از آن شرف دارد ــ كه استخوان خورد و جانور نيازارد.»
صادق هدايت نيز در مورد هما نوشته است: «جمعي گفته اند كه آن كركس است كه مردار خورد و از آن جنس بسيار است به هماي بر سعادت معروف است. چنانچه گويند سايه آن بر هر كس افتد، پادشاهي و دولت يابد و لغت همايون هم كنايه از اين معني است. اينكه عوام در موقع تشكر ميگويند خدا سايه شما را از سر ما كم نكند، اشاره به همين مسئله دارد.»
دکتر محمد معين نيز در ارتباط با اين پرنده ميگويد: «هما پرنده اي است از راسته شکاربانان روز، با جثه اي قوي که جز استخوان نخورد و استخوان هاي بزرگ را از بلندي بر صخره اي فکند تا پس از قطعه شدن آنرا بخورد. هماي را عوام فرخنده گيرند و گرامي شمرند.»
در ادبيات داستاني کهن و قصه هاي عاميانه آورده اند که وقتي پادشاه و يا اميري در ميگذشت و وارثي نداشت براي تعيين جانشين او مردم، همه در ميداني اجتماع کرده و هما را رها ميکردند.
هماي روي سر و يا شانه ي هر کس مينشست، او پادشاه يا امير آن کشور ميشد.
بنابراين در اساطير ايران زمين آمده است كه هماي سعادت بر شانه هاي شبان مفلوك نشست و پادشاهي نصيبش شد.
منبع: ماهنامه حیات وحش